Cơ thang

Cơ thang (Trapezius muscle) là cặp cơ đối xứng hai bên hình thang dẹp, mỏng, có bề mặt bao phủ lớn ở vùng cổ và vai, thuộc lớp cơ nông (gần nhất với da).

Nguyên ủy - Bám tận	Bó trên chạy từ xương chẩm hộp sọ, dây chằng gáy tới 1/3 phía ngoài xương đòn. Bó giữa bắt nguồn từ đốt sống ngực thứ nhất đến đốt sống ngực thứ 4 và bám vào mỏm cùng vai. Bó dưới chạy từ đốt sống ngực 5 đến đốt sống ngực 12 và bám vào gai xương bả vai.
Dây thần kinh chi phối	Được điều khiển bởi thần kinh phụ ( thần kinh sọ XI) chi phối vận động vì thế mà động tác “nhún vai” là một động tác thăm khám phổ biến để kiểm tra hoạt động của thần kinh này. Cảm giác đối với cơ thang, bao gồm cả đau và cảm nhận hoặc cảm giác về vị trí trong không gian, xảy ra thông qua dây thần kinh cổ sâu thứ ba (C3) và thứ tư (C4).

Nguyên ủy - Bám tận

Bó trên chạy từ xương chẩm hộp sọ, dây chằng gáy tới 1/3 phía ngoài xương đòn.
Bó giữa bắt nguồn từ đốt sống ngực thứ nhất đến đốt sống ngực thứ 4 và bám vào mỏm cùng vai.
Bó dưới chạy từ đốt sống ngực 5 đến đốt sống ngực 12 và bám vào gai xương bả vai.

Dây thần kinh chi phối

Được điều khiển bởi thần kinh phụ ( thần kinh sọ XI) chi phối vận động vì thế mà động tác “nhún vai” là một động tác thăm khám phổ biến để kiểm tra hoạt động của thần kinh này.
Cảm giác đối với cơ thang, bao gồm cả đau và cảm nhận hoặc cảm giác về vị trí trong không gian, xảy ra thông qua dây thần kinh cổ sâu thứ ba (C3) và thứ tư (C4).

Có thể cảm nhận cơ thang hoạt động bằng cách giữ tạ ở một tay phía trước cơ thể và tay kia chạm vào vùng giữa vai và cổ.

CHỨC NĂNG

Về mặt chức năng, cơ thang hỗ trợ các thuộc tính chủ yếu về tư thế, cho phép và hỗ trợ cột sống duy trì tư thế khi người đó đứng.

Sự co cơ của cơ thang có hai tác dụng:

Chuyển động của xương bả vai khi cột sống cố định.
Chuyển động của cột sống khi xương bả vai cố định.

Chức năng chính của cơ thang là ổn định xương bả vai ở vị trí giải phẫu của nó, cũng như kiểm soát các cử động của vai và chi trên. Ngoài ra cơ thang cũng tham gia vào các chuyển động của đầu và cổ. Cơ cũng góp phần làm kéo dài và uốn cong một bên của khung xương trục. Các hoạt động của cơ thang phụ thuộc phần lớn vào hướng của các sợi cơ co.

Thêm vào sự di chuyển của xương bả vai, cơ thang cũng góp phần xoay xương bả vai.

Bó trên và bó dưới có xu hướng xoay xương bả vai quanh khớp ức đòn sao cho mỏm cùng vai và góc dưới xương bả vai di chuyển lên và bờ giữa thì di chuyển xuống dưới (xoay lên).

Cơ thang cũng hỗ trợ dang vai trên 90 độ bằng cách xoay ổ chảo lên trên vì thế nên tổn thương thần kinh sọ XI sẽ gây yếu liệt vai trên 90 độ

Bó trên: kết hợp cùng cơ nâng vai tạo ra cử động xoay xương bả vai lên trên ở khớp bả vai- lòng ngực. Theo cánh tương tự cơ thang cũng duy trì mức độ kháng lại trọng lực khi vật nặng được cầm trên tay.

Khi hoạt động co một bên cơ, các sợi cơ uốn cong về một phía của đầu và cổ bằng cách tác động lên khớp chẩm đội và các đốt sống cổ cao tương ứng.
Sự co một bên của cơ thang có thể dẫn đến nghiên đầu cùng bên, xoay đầu về phía bên đối diện
Sự co hai bên góp phần kéo dài cổ.

Bó giữa: cùng hoạt động với cơ trám tạo ra cử động khép xương bả vai bằng cách kéo nó về đường giữa thân người.

Cơ thang kết hợp với cơ răng cưa trước xoay vai lên. Điều này cho phép nâng cánh tay lên trên đầu vượt quá vai.

Bó dưới: giúp hạ xương bả vai xuống. Hành động này đặc biệt quan trọng đối với các hoạt động mà vai hạ thấp để chống lại lực cản, chẳng hạn như khi dùng tay để giúp đứng lên khỏi vị trí ngồi.

Cơ thang còn góp phần vào các hoạt động tư thế: nhún vai và xoay cánh tay. Cơ góp phần tạo sự nhịp nhàng trong cử động thông qua các điểm bám ở xương đòn và xương bả vai. Đồng thời góp phần giữ thăng bằng đầu thông qua kiểm soát các cơ ở vùng cột sống cổ.

Ngoài ra cơ thang còn có chức năng đặc biệt đó chính là cơ thở phụ. Điều này có nghĩa là nó giúp mở ra một ít không gian thở ở vùng ngực trên.

CÁC BỆNH LÝ LIÊN QUAN CƠ THANG THƯỜNG GẶP

Viêm cơ thang
Liệt cơ thang (palsy)
Chứng loạn dưỡng cơ Facioscapulohumeral (Facioscapulohumeral muscular dystrophy)
Kém phát triển cơ thang (Underdevelopment)
Tăng trương lực và co thắt cơ thang.

Tags: cơ thang, giải phẫu cơ